روش های دبریدمان زخم را بشناسید

روش های دبریدمان زخم از جمله اقدامات اصلی در مدیریت زخم است. در این روش بافت نکروز شده یا مرده از بستر زخم حذف و برداشته می شود. آماده سازی بستر زخم برای درمان از جمله نتایج مهم به کار گیری دبریدمان برای درمان زخم است.

دبریدمان زخم در واقع از بین بردن بافت مرده موجود در زخم یا بافت پوستی اطراف است. این روش به از بین بردن مواد خارجی و آلودگی ها از بافت زخم و پوست اطراف کمک می کند. دبریدمان برای زخم هایی که روند بهبودی آن ها بسیار کند و عملا غیرممکن باشد، به کار می رود. انجام دبریدمان زخم، اولین قدمی است که در مسیر بهبودی زخم برداشته می شود. در واقع با برداشته شدن بافت آلوده یا مرده زخم، روند بهبودی آن آغاز می شود.

این عمل روش های متعددی داشته و پزشک متخصص با توجه به شرایط زخم بیمار آن را تجویز می کند. برای آشنایی بیشتر با این روند و روش های انجام دبریدمان روی زخم در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.

دبریدمان زخم چه کمکی به درمان زخم می کند؟

روند اثر گذاری روش های دبریدمان زخم در طی سال ها زیادی به کارگیری آن بسیار امیدوار بخش بوده. این اثر گذاری مثبت موجب شده که همواره در دستور کار پزشکان برای درمان قرار بگیرد.

مهم ترین اثر این روش کمک به رشد بافت سالم در ناحیه زخم است. با برداشتن بافت مرده و آسیب دیده فرصت کافی برای رشد بافت سالم ایجاد می شود.

تاثیر دیگری که دبریدمان بر روند بهبود زخم دارد، کاهش اندازه زخم است. زمانی که این بافت های آلوده، مرده و زخم شده توسط عاملی بیرونی برداشته شوند، بدن قادر است با بافت سالم و جدید آن را جایگزین کرده و به روند بهبود زخم کمک شایانی کند.

تاثیر بسیار مهم و قابل توجه دیگری که دبریدمان بر زخم می گذارد، کاهش عوارض ناشی از عفونت است. چرا که بستر زخم فرصت مناسبی برای رشد میکروارگانیسم ها و میکروب های عفونت زا فراهم می سازد و با کاهش اندازه زخم می توان از ایجاد عفونت در این ناحیه جلوگیری کرد.

انواع روش های دبریدمان زخم

مانند هر متد درمانی دیگری، دبریدمان نیز دارای روش های متفاوتی است. به طور کلی روش های دبریدمان زخم 5 مورد است. برای فهم بهتر و دسته بندی منظم روند هر کدام از این روش ها، متخصصین آن ها را به دو دسته انتخابی و غیر انتخابی تقسیم می کنند.
روش های انتخابی: روش هایی که در آن فقط بافت نکروز شده و غیرزنده از بستر زخم برداشته می شود. این سبک درمانی شامل سه مورد زیر است.

• بیولوژیکی
• آنزیمی
• اتولیتیک

روش های غیرانتخابی: در این روش ها علاوه بر بافت نکروتیک (مرده) در زخم، بافت زنده موجود در آن ناحیه که آلوده است از بستر زخم برداشته می شود. این سبک نیز شامل دو مورد زیر است.

• مکانیکی
• جراحی شدید

در ادامه به بررسی دقیق هرکدام از این روش های دبریدمان می پردازیم.

دبریدمان بیولوژیکی

همان طور که از نام این روش پیداست، در دبریدمان بیولوژیکی از عوامل بیولوژیکی برای برداشتن بافت مرده در زخم کمک گرفته می شود. در روش بیولوژیکی لارو برخی حشرات استریل که کاربرد پزشکی دارند، مورد استفاده قرار می گیرند.

این حشرات با ترشح آنزیم های گوارشی ابتدا بافت نکروز شده را هضم کرده و سپس آن را به عنوان غذا مصرف می کنند. در این روش علاوه بر هضم بافت مرده در بستر زخم، باکتری های عامل عفونت نیز کشته و هضم می شوند و در نهایت از ایجاد عفونت در زخم جلوگیری می شود.

دبریدمان آنزیمی

در روش دوم از روش های دبریدمان زخم، از عاملی موضعی که برای این کار ساخته شده کمک گرفته می شود. این آنزیم به صورت پماد بوده و یک بار در روز روی بستر زخم اعمال می شود. پماد دبریدمان را از بخش های درونی زخم آغاز کرده و کلاژنی که در بستر زخم وجود دارد را هضم می کند. این روش از دبریدمان اتولیتیک سریع تر و از دبریدمان جراحی شدید کندتر اثر می گذارد.

آنزیم های به کار رفته در این روش دبریدمان، بافت تخریب شده درون ماتریس زخم را در خود حل می کند. علاوه بر آنزیم های ذکر شده که موجب هضم بافت مورد نظر می شوند، عوامل ضدمیکروبی نیز برای کاهش خطر عفونت در این روش به کار می رود.

دبریدمان آنزیمی درد کمتری نسبت به باقی روش های دبریدمان زخم دارد. همچنین خونریزی و عوارض دیگری که در روش جراحی سخت وجود داشته را ندارد. البته دبریدمان آنزیمی معمولا گران تر از روش های دیگر است.

دبریدمان اتولیتیک

این روش کندترین مورد از روش های دبریدمان زخم بوده و بیشتر در مراقبت های طولانی مدت برای بهبود زخم مورد استفاده قرار می گیرد. تقریبا می توان گفت که این مورد از درمان های زخم هیچ دردی ندارد. در دبریدمان اتولیتیک از آنزیم های بدن و رطوبت زیر یک پانسمان استفاده می کنند و بافت مرده و نکروز شده در بستر زخم هضم و مایع می شود.

این روش از جراحی شدید طولانی تر بوده اما تقریبا بدون درد و خونریزی است. روش اتولیتیک برای زخم هایی که بسیار بزرگ هستند یا زخم هایی که دچار عفونت شده باشند، مناسب نیست.

دبریدمان مکانیکی

دبریدمان مکانیکی یکی از رایج ترین روش های دبریدمان زخم است. در این روش با استفاده از یک عامل مکانیکی خارجی بافت نکروز شده و مرده را از بستر زخم جدا می کنند. احتمال اینکه در این روش بافت های سالم اطراف ناحیه زخم نیز برداشته شود، وجود دارد.

به دلیل تماس یک عامل مکانیکی خارجی با زخم، این روش دردناک است. معمولا پزشکان در زخم هایی که عفونی شده و راهی برای درمان عفونت آن وجود ندارد، دبریدمان مکانیکی را به کار می گیرند. در واقع این روش مانند یک جراحی ساده برداشتن بافت آلوده به کمک عوامل مختلف مکانیکی است. دبریدمان مکانیکی انواع مختلفی دارد که شامل موارد زیر است:

دبریدمان با آب: در این روش به کمک آب بافت های قدیمی را شستشو می دهند. مواردی از جمله دوش، لوله سرنگ و سوند در آب درمانی مورد استفاده قرار می گیرند.

دبریدمان با پانسمان مرطوب و خشک: در این روش گازی مرطوب روی زخم مورد نظر قرار گرفته و پس از خشک شدن و چسبیدن به آن زخم، برداشته می شود. نتیجه نهایی این روند از بین رفتن بافت مرده در ناحیه زخم است.

دبریدمان با پدهای مونوفیلمنت: در این روش بسیار رایج، پد پلی استری نرم با احتیاط روی زخم قرار گرفته و بافت مرده، آلوده و ضایعات زخم را از بین می برد.

دبریدمان جراحی شدید (تیز)

روش آخر از روش های دبریدمان زخم، روش جراحی شدید بوده که نیازمند تخصص و مهارت جراح است. این روش در واقع با برداشتن یا حتی قطع بافت نکروز شده و ناسالم به بهبود زخم کمک می کند. جراحی سریع ترین روش برای دبریدمان بوده که در درمان زخم های بسیار شدید به کار گرفته می شود.

دبریدمان جراحی تهاجمی ترین و سخت ترین روش دبریدمان بوده که بایستی در اتاق عمل و تحت شرایط خاصی انجام شود. البته در برخی موارد می توان این روش را در کلینیک به کمک وسایل لازم استریل شده انجام داد. ابزارهایی از جمله چاقو، کورت، قیچی، فورسپس و از این قبیل ابزارها که برای جراحی لازم است، برای این نوع دبریدمان نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

جمع بندی

دبریدمان یکی از روش های متعدد در درمان زخم های شدید بوده که نیازمند تخصص کافی و مهارت در این زمینه است. زخم ها به دلیل داشتن فضایی باز از حساسیت ویژه ای برخوردار هستند و نیاز است که پزشک یا فرد درمانگر تخصص کافی را در این زمینه داشته باشد؛ چرا که زخم‎ها به دلیل ساختار باز خود مستعد انواع عفونت هستند.

نکته دیگری که در مورد روش های دبریدمان زخم لازم است به آن توجه کنید، انتخاب هر کدام از این روش ها است. زمانی که فرد از وجود زخم روی بدن خود رنج می برد، بایستی با یک پزشک متخصص در این زمینه مشورت کرده و از او بخواهد بهترین روش را برای درمان و بهبود به کار بگیرد. فرد نمی تواند خود به تنهایی روش مورد نظر را انتخاب و تجویز کند.