زخم های دهان، زخم های دردناکی هستند که در دهان ظاهر می شوند ؛ اگرچه آن ها دردناک هستند اما خطری به وجود نیاورده و پس از یک و یا دو هفته از بین می روند. این زخم ها برای هر شخصی می تواند ظاهر شود و معمولاً در خانه و بدون مراجعه به پزشک می‌توان آن ها را درمان کرد ، بنابراین اگر می‌خواهید زخم دهانتان زودتر بهبود یابد می توانید به داروخانه مراجعه کنید، البته اگر درمان این زخم بیش از ۳ هفته طول بکشد باید به پزشک مراجعه شود.
زخم دهان به چه شکل است؟
زخم دهان معمولاً گرد و بیضی شکل است و همانطور که از نامش پیدا است در دهان و یا روی دهان مانند زبان و لب ها ظاهر می‌شود . زخم های دهان می تواند به رنگ سفید، زرد، قرمز و خاکستری باشد که درد و تورم را به همراه دارند. ممکن است بیش از یک زخم به وجود آید، گسترش یابد و رشد کند. زخم دهان را نباید با زخم های سرد که تاول های کوچکی هستند اشتباه گرفت زیرا زخم های سرد به مرور ایجاد شده و معمولاً با ایجاد احساس سوزن سوزن شدن، خارش و سوزش در اطراف دهان شروع می‌شود.
چه زمانی باید به پزشک عمومی، دندانپزشک و یا پزشک داروساز مراجعه کرد؟
زخم های دهان می توانند دردناک باشند و خوردن، نوشیدن و حتی مسواک زدن را دشوار کنند. همانطور که گفته شد این زخم ها پس از دو هفته به طور خود به خود ازبین می روند اما می توان آن ها را در خانه نیز درمان کرد، اما در شرایط زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
- زخم دهان شما بیش از ۳ هفته طول بکشد .
- زخم دهان دردناک ، متورم و قرمز شده باشد زیرا ممکن است در صورت بروز این علائم که نشانه ی وجود عفونت باکتریایی است به آنتی بیوتیک نیاز باشد.
زخم دهان یکی از علائم احتمالی عفونت‌های ویروسی است که معمولاً در کودکان و خردسالان به وجود می‌آید اگر نمی‌توانید این زخم را از سایر زخم های دیگر تشخیص دهید بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
چگونه زخم های دهان را درمان کنیم؟
زخم های دهان نیازی به درمان خاصی ندارند و طی دو هفته درمان می‌شوند با این وجود داشتن درمان مناسب می‌تواند به کاهش درد و تورم آن کمک کند، خصوصا اگر به طور دائم دچار زخم دهان می شوید و خوردن آشامیدن برایتان دشوار می شود بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
خودمراقبتی :
شما در منزل می توانید نسبت به درمان زخم دهان خود اقدام کنید و راه هایی را انتخاب کنید که روند بهبودی زخم شما تسریع بخشد:
- استفاده از خمیر توصیه شده و تولید شده توسط داروساز
- هنگام شستن دندان ها از مسواک نرم استفاده کنید .
- استفاده از خمیردندان های بدون سولفات که تحریک پذیری زخم دهان را کمتر می‌کند .
- تا زمانی که زخم شما بهبود یابد از مصرف غذاهای سفت و تند، شور، اسیدی و یا گرم اجتناب کنید .
- استفاده از نوشیدنی های خنک
- منع مصرف موادی که باعث تحریک پذیری بیشتر زخم می شود .
- هنگام نوشیدن مایعات از نی استفاده کنید .
داروهای داروساز :
شما می توانید از داروخانه چندین نوع داروی درمان زخم دهان را تهیه کنید. از داروساز بخواهید تا بهترین روش درمانی را به شما توصیه کند. برخی از گزینه‌های درمان زخم دهان شامل موارد زیر است:
- دهانشویه های ضد میکروبی و آنتی باکتریال می‌تواند علاوه بر جلوگیری از ابتلا به عفونت باعث تسریع بهبودی شوند البته این روش برای کودکان زیر ۲ سال ممنوع است. مواد موجود در دهانشویه حاوی کلرهگزیدین گلوکونات است که دندان‌ها را لکه دار می کند اما پس از پایان دوره درمان ممکن است لکه ها کمرنگ شود .
- مصرف مسکن هایی که به صورت دهانشویه، ژل، قرص و اسپری هستند. این مسکن‌ها در مصرف اولیه ممکن است باعث گزش و بی‌حسی دهان شوند اما این امر موقتی است. اگر احساس سوزش شدید داشته باشید می توانید همراه با آب آن را مصرف کنید . توجه داشته باشید که کودکان زیر ۱۲ سال نباید از این مسکن‌ها استفاده کنند و دهان شویه را باید طی ۷ روز متوالی مصرف کنید .
- قرص‌های کورتیکواستروئید ممکن است باعث تسکین درد شود ؛ این قرص ها بهتر است به محض به وجود آمدن زخم ها مصرف شوند اما برای کودکان زیر ۱۲ سال توصیه نمی شود.
آیا زخم دهان باعث ایجاد سرطان دهان می شود؟
گاهی زخم دهان در صورتی که چندین مورد از اثرات زخم بیش از حد طولانی شود ، نشانه ی سرطان دهان است. زخم هایی که خبر از وجود سرطان را می‌دهند معمولا روی زبان و یا در زیر زبان تشکیل می‌شود و گاهی ممکن است در سایر نقاط دهانی نیز ظاهر شوند. عوامل پر خطر سرطان دهان شامل:
- مصرف دخانیات
- مصرف الکل، افرادی که همراه با سیگار الکل نیز مصرف می‌کنند بیشتر در معرض خطر سرطان دهان قرار دارند .
- مبتلا شدن به عفونت ویروسی ای که باعث به وجود آمدن زگیل تناسلی می شود .
تشخیص سرطان دهان بسیار مهم است و باید در اسرع وقت نسبت به درمان آن اقدام کرد ؛ اگر تشخیص آن به موقع باشد سریع تر بهبود می‌یابد . معاینات منظم دندانپزشکی می‌تواند بهترین راه برای بررسی وضعیت سلامت دهان باشد.
چه عواملی باعث ایجاد زخم دهان می شود؟
در بسیاری از موارد علت به وجود آمدن زخم دهان مشخص نشده است. بیشتر زخم های دهان در اثر آسیب دیدگی پوشش داخلی دهان ایجاد می شود ، برای مثال گاز گرفتگی ناگهانی و تصادفی داخل دهان، خوردن غذا های سفت که باعث پارگی دیواره های داخلی دهان می شود، پر کردن دندان یا اعمال دندانپزشکی که باعث آسیب رسیدن به دهان می شوند. با این وجود مشخص نیست که زخم دهان به چه علتی به وجود می‌آیند اما موارد زیر می تواند عوامل محرکی باشند:
- استرس و اضطراب
- تغییرات هورمونی در بانوان، برخی از بانوان هنگام دوره ی ماهانه ی خود دچار زخم دهان می شوند .
- خوردن غذاهای خاصی مانند غذاهای پر ادویه، شکلات، قهوه، بادام زمینی، توت فرنگی، پنیر، گوجه، آرد گندم
- استفاده از خمیر دندان های حاوی سدیم سولفات
- قطع ناگهانی سیگار ؛ افرادی که برای اولین بار سیگار خود را ترک می کنند ممکن است دچار زخم دهان شوند .
- همچنین داشتن سابقه ی خانوادگی می تواند در بروز این زخم ها تاثیرگذار باشد.
- شرایط پزشکی : گاهی اوقات زخم های دهان ممکن است در اثر برخی عوامل پزشکی به وجود آید:
- عفونت های ویروسی مانند مبتلا شدن به ویروس سرماخوردگی، آبله‌مرغان
- کمبود آهن و ویتامین B۱۲
- مبتلا شدن به بیماری های گوارشی
- بیماری کرون (بیماری که در طولانی مدت باعث التهاب مخاط و دستگاه گوارش می شود)
- بیماری سلیاک (بیماری گوارشی که در آن فرد واکنش نامطلوبی به گلوتن نشان می دهد)
- آرتریت واکنشی (وضعیتی که باعث التهاب در قسمت های مختلف بدن می شود و معمولا به عفونت واکنش نشان می دهد)
- سیستم ایمنی ضعیف (مبتلا شدن به ویروس HIV)
- بیماری بهجت (بیماری نادری که باعث ایجاد تورم رگ های خونی می شود)
- دارو ها و درمان ها : زخم های دهان ممکن است به دلیل مصرف برخی داروها به وجود آید:
- داروهای غیر استروئیدی
- برخی داروهایی که برای درمان آنژین استفاده می‌شوند .
- مسدود کننده های بتا که برای درمان بیماری هایی مانند آنژین، فشار خون بالا و ریتم غیر طبیعی قلب استفاده می شود .
آیا می توان از ابتلا به زخم دهان جلوگیری کرد؟
معمولاً جلوگیری از ابتلا به زخم دهان ممکن نیست زیرا توسط عوامل غیر قابل کنترلی ایجاد می‌شوند (مانند سابقه خانوادگی) ، با این حال برخی عوامل وجود دارد که می‌تواند خطر ابتلا به زخم دهان را کاهش دهد:
- اجتناب از خوردن برخی مواد غذایی که باعث ایجاد زخم می شود .
- شستن دندان ها با مسواک نرم
- استفاده از خمیردندان بدون سولفات و کاهش استرس و اضطراب
