کنترل خونریزی

خون در بدن ما وظایف بسیار مهمی دارد و تقریبا حدود 5 لیتر خون در رگ های ما جریان دارد. با توجه به مقدار خونی که در رگهای یک انسان بالغ جریان دارد، هرگونه خونریزی شدید که باعث شود این حجم خون کم شود میتواند به سرعت تهدیدی برای حیات انسان شود. بنابراین، موضوع مهم در صورت بروز صدمات یا برخی شرایط پزشکی که منجر به خونریزی شود، کنترل خونریزی به نحوه درست آن است.

روشهای کنترل خونریزی

خونریزی به طور کلی زمانی پوست شما بریده یا خراشیده میشود اتفاق میافتد که دلیل آن آسیب دیدن رگ های خونی است. خونریزی ها بسته به نوعشان در زمان وقوع باعث ترس و اضطراب  فرد میشود. جالب است بدانید که خونریزی هدف خوب و کارآمدی دارد که آن هم کمک به پاکسازی زخم است. برای کنترل خونریزی اولین قدم را میتوان شناخت حوادث معمول خونریزی مانند بریدگی یا خونریزی بینی و درمان آن نام برد.

در ادامه روشهای معمول کنترل خونریزی را برای شما شرح دادیم:

1. فشار مستقیم روی زخم
2. بالا بردن عضو آسیب دیده و استفاده از کمپرس های سرد
3. استفاده از نقاط فشار

در صورت امکان ترجیحا فرد آسیب دیده را روی زمین بخوابانید و منتظر رسیدن کمک های پزشکی باشید. بهتر است موارد گفته شده در بالا را برای فرد انجام دهید تا به کنترل خونریزی کمکی کرده باشید.

انواع خونریزی

به صدمه دیدن عروق خونی و از دست دادن خون از سیستم بسته گردش خون، خونریزی میگویند. خونریزی را میتوان به طور کلی به دودسته داخلی و خارجی تقسیم کرد.

خونریزی داخلی

خونریزی داخلی علاوه بر تداوم آن قابل مشاهده نیست و این خون در فضای داخلی بدن پنهان است، به همین دلیل تشخیص آن دشوار است و تنها متخصصان متوجه آن میشوند. از نمونه های این خونریزی میتوان به خونریزی شکمی و عضلات اشاره کرد. 

خونریزی خارجی

این نوع خونریزی با تراوش و جهش خون از زخم مشخص میشود که شامل انواع زیر است:

خونریزی شریانی

این خونریزی به دلیل سرعت جریان خون به راحتی مهار نمیشود و با هربار انقباض قلب خون فوران میکند. رنگ این نوع خونریزی به دلیل اکسیژن دار بودن قرمز روشن است. مکانیزم های طبیعی بدن ما با کنترل و تشکیل لخته خون، به کاهش و قطع خونریزی کمک میکند، اما در صورتی که رگ آسیب دیده در بدن بزرگ باشد متوقف کردن آن کار متخصصان است.

خونریزی وریدی

این نوع خونریزی دارای جریانی یکنواخت بوده و بسته به بزرگ بودن آن مدت خونریزی تعیین میشود. اگر آسیب کوچک باشد معمولا 3 تا 5 دقیقه طول میکشد تا خونریزی متوقف شود. در صورت بزرگ بودن آسیب خطر تداوم خونریزی وجود دارد و مراجعه به پزشک الزامی است. در این نوع خونریزی رنگ خون تیره است.

خونریزی مویرگی

در مورد این نوع خونریزی باید بگوییم که عمدتا نشت خون از یک خراش است که جریان آن آهسته بوده و به راحتی کنترل میشود زیرا به خودی خود با تشکیل لخته خون، خونریزی بند می‌آید.

کمک های اولیه زمان خونریزی

برای کنترل خونریزی با کمک های اولیه در مرحله اول لازم است به فرد قدرت دهید تا آرامش را حفظ کند. در صورت داشتن جراحت بزرگ و خونریزی شدید، او را بخوابانید و اگر بازو یا پای شخص زخم بود کمک کنید که آن اندام را بالای قلب نگه دارید که روند خونریزی را کند کند.

وجود یک کیت کمک های اولیه میتواند بسیار در امر کنترل خونریزی کارآمد باشد. در صورتی که نیاز به بستن زخم داشتید، این وسایل را نزدیک خود داشته باشید:

• دستکش های پزشکی استریل شده
• پانسمان گاز استریل
• قیچی کوچک
• نوار درجه پزشکی
• اسپری ضدعفونی کننده 
• عامل شفا بخش مانند Neosporin

همه این عوامل در درمان آسیب جزئی و جلوگیری از عفونت های احتمالی آینده مفید هستند.

اگر بریدگی کوچک بود آن را با آب و صابون بشویید و اگر چوب یا هر چیزی به صورت واضح روی آن زخم وجود داشت بردارید تا باعث عفونت نشود. دقت داشته باشید اینکار را فقط برای زخم های کوچک انجام دهید.

حال بعد از پوشیدن دستکش های استریل، میتوانید با یک پارچه یا باند تا شده 10 دقیقه روی زخم فشار وارد کنید. اگر خون از باند بیرون زد، یکی دیگر به آن اضافه کنید و 10 دقیقه دیگر نگه دارید. حال که خونریزی قطع شده، یک باند تمیز را با چسب روی محل فیکس کنید.

در این شرایط کمک های اولیه انجام ندهید

بهتر است به موارد زیر دقت کنید و اگر فردی این شریاط را داشت از انجام کمک های اولیه خودداری کنید. 

• اگر جسمی در بدن فرد فرو رفته و با زخم درگیر است، به هیچ وجه آن را خارج نکنید.
• از تمیز کردن زخم های بزرگ اجتناب کنید.
• اگر بانداژ را روی زخم قرار دادید برای نگاه کردن به زخم آن را برندارید، زیرا اینکار باعث شروع دوباره خونریزی خواهد شد.

کمک اولیه بینی خونین

خونریزی بینی در کودکان و بزرگسالان بسیار شایع است. اگر در کودکان باشد معمولا مشکل جدی نیست ولی در بزرگسالان این خونریزی در صورت فشار خون بالا یا سخت شدن عروق اتفاق میافتد و کنترل کردن آن کمی مشکل است. کمک به قطع شدن خونریزی بینی معمولا با دستمال و اسپری موضعی بینی مانند سینکس یا افرین امکان پذیر است.

معمولا برای کنترل خونریزی بینی افراد باید آن هارا بنشانید و سرش را به جلو خم کند که با اینکار از فشار وارده به رگهای بینی کم کند. همچنین با این کار ورود جریان خون به معده جلوگیری میشود و باعث حالت تهوع در فرد نمیشود. از فرد بخواهید سر خود را ثابت نگه داشته و سوراخ های بینی را به تیغه ی وسط بینی فشار دهند. در صورتی که خود فرد قادر به انجامش نبود، شما دستکش پوشیده و به مدت 5 تا 10 دقیقه اینکار را انجام دهید.

اگر خونریزی بینی بعد از 20 دقیقه متوقف نشد یا خونریزی نتیجه زمین خوردن بود، بهتر است از متخصص کمک بگیرید، زیرا ممکن است حین حادثه بینی شکسته باشد. درصورتی که شما خونریزی بینی مکرر داشتید نشانه ی خوبی نیست و بازم است به پزشک مراجعه کنید تا علت اصلی را بیابید و درمان را شروع کنید.

تشخیص اهمیت انواع زخم ها

نکته ای که در مورد تشخیص جدی بودن زخم باید بدانیم این است که همیشه نمیتوان جدی بودن جراحت را با میزان خونریزی مرتبط دانست. زیرا بریدگی در نقاطی خاص مانند سر، صورت و دهان به خاطر وجود رگهای خونی زیاد، خونریزی بیشتری را هم در پی دارد.

زخم هایی که در ناحیه شکمی یا قفسه سینه باشد، امکان جدی بودن آن و آسیب دیدگی اندام های داخلی، همچنین خونریزی داخلی و شوک خواهند شد. بنابراین، زخم این نواحی اورژانسی محسوب میشوند و بهتر است هر چه سریعتر پزشک را مطلع سازید.

بهتر است پس از انجام درمان، در روز های آتی از زخم مراقبت کنید. دقت داشته باشید در صورت مشاهده قرمزی یا بزرگ شدن رویه زخم میتوانید بفهمید ناحیه دچار عفونت شده است. همچنین وجود ترشحات مایع یا چرک از زخم نیز نشانه عفونت احتمالی میتواند باشد. شرایط فرد مصدوم را چک کنید، اگر فرد تب یا درد دوباره در ناحیه زخم را داشت، فورا به پزشک مراجعه کنید.

شرایط اضطراری جهت کنترل خونریزی

شما ملزم هستید قبل از شروع درمان تا جای ممکن شدت آن را ارزیابی کنید. زیرا شرایطی هم وجود دارد که در آن اصلا نباید از کمک های اولیه برای درمان آسیب استفاده کنید. اگر مشکوک به خونریزی داخلی بودید به سرعت با اورژانس تماس بگیرید.

همچنین در صورت وجود بریدگی با هریک از این علائم زیر، لازم است فورا عملیات درمان را شروع کنید.

• دارای بریدگی های تیز (مانند رفتن شیشه در پوست)، عمیق، پارگی شدید(پوست سوراخ شده) باشد.
• جراحت روی صورت باشد.
• در اثر گزش حیوان باشد.
• کثیفی وجود دارد که پس از شستن هم خارج نمیشود.
• خونریزی جراحت حتی بعد از 15 تا 20 دقیقه کمک های اولیه بند نیامد.

در صورتی که مشاهده کردید فردی به شدت خونریزی میکند باید مراقب علائم شوک باشید. با داشتن این علائم میتوانید متوجه شوید آیا فرد در معرض شوک ناشی از خونریزی شدید است:

• سرگیجه
• ضعف
• پوست رنگ پریده و ملتهب
• تنگی نفس
•  افزایش ضربان قلب
• از دست دادن هوشیاری میتواند داشته باشد.

سخن آخر

در این مطلب متوجه شدیم که خونریزی ها چه انواعی دارند و کدامیک را میتوان به اقدامات کم درمان کرد. کنترل خونریزی امری مهم در ادامه حیات انسان است. بنابراین، در صورت آسیب ها و داشتن علائمی که در بالا گفته شد سریعا به پزشک مراجعه کنید تا بتوانند زود جلوی خونریزی را بگیرند و از بروز مشکلات بعدی جلوگیری کنند.